Cuối tháng Chín, đầu tháng Mười, tiết trời gay gắt dần nhường chỗ cho sương đêm cùng những cơn gió hanh hao thổi về. Sớm thu, dạo quanh một vòng chợ quê, tôi bất chợt nhận ra khu chợ quê hương nay đã khác xưa nhiều quá. Ghé quán hàng nhỏ, ngồi thưởng thức một bát phở nóng hổi rồi tự mình đắm chìm vào không gian ồn ã ngoài chợ, hồi tưởng lại những dòng ký ức đã trôi xa.
|
Chợ quê. |
Chợ quê xưa trong tôi là những thanh âm quen thuộc bởi ngôn ngữ đậm chất địa phương của những thương lái là người nông dân chân chất. Chợ chỉ là một khu đất trống nhỏ, người ta tụ tập lại cứ năm ngày một phiên để trao đổi, mua bán hàng hóa. Hàng hóa trong chợ cũng hiếm hoi, chủ yếu là hàng tự cung, tự cấp, mùa nào thức ấy. Đôi khi, lẫn trong những thức quà quê giản đơn ấy, đồng tiền không còn là mệnh giá trao đổi, nôm na dễ hiểu giống như khi muốn mua một con cá thì có thể đổi bằng một số lượng hàng hóa khác gần tương đương mà không cần phải dùng đến tiền để trả giá. Chợ quê xưa giản dị, đơn sơ nhưng vẫn mang đậm dấu ấn vùng, miền, quê hương. Cũng chính bởi vì giản dị và đơn sơ nên gắn bó, dung dị, nhẹ nhàng thấm sâu vào ký ức và lưu dấu khắc khoải trong lòng người thật lâu.
Giờ ra chợ nghe nhiều giọng lạ, tất cả tạo nên hợp âm vùng miền, sống động, hối hả trong tâm thế tất tả, bận rộn. Trong hỗn độn âm thanh ấy, lẫn có tiếng va đập chan chát, tiếng rao của người bán, người mua, tiếng nài nỉ, mặc cả, xen lẫn tiếng than thở nghẹn ngào. Hàng hóa trong chợ nay cũng phong phú và đa dạng, dù cho miền ngược, miền xuôi, dù là sản vật gì cũng đều có đầy đủ. Khu chợ được quy hoạch lại rõ ràng, lớn hơn, rộng hơn với từng hạng mục phân chia được đề tên trên bảng chỉ dẫn. Thay vì cứ xách làn ra chợ rồi tất tưởi vòng quanh tìm mua thứ cần tìm, giờ đây chỉ cần nhìn theo chỉ dẫn là có thể trực tiếp đến gian hàng bán đồ mình cần mua. Có lẽ cũng bởi vì hiện đại và tiện lợi nên người ta cũng dễ ghé đến, dễ rời đi và cũng dễ lãng quên chợ. Người ta đơn giản tìm đến chợ chỉ để mua thứ mình cần, rồi rời đi khi đã cảm thấy đủ.
Đi chợ ngoài mục đích để mua và bán, người ta đến chợ còn để gặp gỡ, hỏi thăm nhau những điều giản đơn của cuộc sống, kể chuyện nhà, chuyện đồng. Xem trong làng có việc gì, nhà kia có điều gì mới mẻ. Con cái có học hành đỗ đạt, nhà mới mua được một con trâu, hay đơn giản chỉ là thửa ruộng sắp tới sẽ trồng thêm cây rau gì… Mọi việc của làng đều được thảo luận sôi nổi ở chợ.
Khi còn nhỏ, thỉnh thoảng tôi được theo mẹ ra chợ, thích nhất là được sà vào hàng bánh đúc, xem bà bán hàng tay thoăn thoắt mở lớp lá chuối phủ sàng bánh đúc, xắn từng miếng bánh màu trắng ngà, mịn như thạch cho vào bát. Mê nhất là được thưởng thức vị giòn, mát lạnh, còn nồng của mùi nước vôi trong miếng bánh. Vừa ăn tôi vừa nghe các bà, các chị bán hàng kể chuyện làng, chuyện nước, chuyện họ hàng, dòng tộc. Khuôn mặt phúc hậu của bà bán bánh đúc với hàm răng đen đều tăm tắp, nụ cười giòn tan của chị hàng thịt, sự hài hước, hóm hỉnh qua những câu chuyện kể gây cười của bác hàng dao…, tất cả thắm đượm hình ảnh quê hương, hình ảnh về ký ức của một khu chợ. Đến bây giờ khi xa quê lâu rồi, nhưng tôi vẫn nhớ như in khung cảnh bình yên của chợ phiên với những con người hồn hậu ấy.
Cuộc sống vẫn diễn ra hằng ngày như dòng chảy của thời gian chẳng bao giờ ngừng lại. Những phiên chợ quê vẫn diễn ra đều dù cho thời gian, không gian nay đã đổi khác. Chợ quê, hai tiếng thân thương mà cũng rất nghẹn ngào bởi chỉ cần thảng thốt nhắc nhớ, từng mảng hồn quê lại hiện về trong ký ức. Chợ, đôi khi không chỉ là chợ mà còn là tuổi thơ, là kỷ niệm, là cả những thói quen cùng những con người chẳng thể nào quên